Tijd voor een stap vooruit: AI-adoptie in Nederland versnellen

We weten allemaal dat IT flink onder druk staat: medewerkers willen steeds meer zelf kunnen (en snel), terwijl het management streeft naar hogere productiviteit en efficiëntie. Gelukkig helpt AI veel IT-teams om meer slagkracht en focus te krijgen. Maar in hoeverre is dat al zo in Nederland? Om de invloed van AI op IT in kaart te brengen, voerden we internationaal onderzoek uit onder 6.000 IT-professionals, waaronder 1.000 uit Nederland. De resultaten geven waardevol inzicht in waar Nederlandse organisaties nu staan en welke uitdagingen ze nog te wachten staan. In het eerste deel van deze driedelige reeks zien we hoe ingeburgerd AI is in Nederland, en waarom succesvol AI-gebruik sterk afhangt van de samenwerking tussen IT en het management.

Maar 16% heeft AI echt goed doorgevoerd in de organisatie

In ons internationale onderzoek, uitgevoerd in augustus 2025, verkennen we onder andere de impact van AI en automatisering op IT in verschillende Europese landen. Want in welke mate wordt AI eigenlijk al ingezet binnen de organisaties?

Uit ons onderzoek blijkt dat bij slechts 16% van de Nederlandse bedrijven AI volledig is verankerd in de organisatie. Daarmee scoort Nederland het laagst van alle Europese onderzoekslanden. AI is het sterkst ingebed in het Verenigd Koninkrijk (36%), gevolgd door Zwitserland (30%), Oostenrijk (26%), België (26%) en Duitsland (23%), met Nederland (16%) als hekkensluiter.

Maar daarmee is niet alles gezegd: Nederlandse organisaties zitten zeker niet stil. 44% van de respondenten is al op meerdere gebieden met AI aan het werk, en bij een verdere 27% van de bedrijven lopen er in ieder geval AI-initiatieven. Het merendeel van de organisaties is dus wél met AI bezig, maar nog niet organisatiebreed of in de volle diepte.

De overige 10% zit overigens in een testfase en heeft AI nog niet operationeel; 4% zit nog helemaal in de beginfase. Daar valt nog behoorlijk wat winst te behalen. Want AI biedt een hoop kansen. Daar zijn de Nederlandse respondenten het over eens.

IT-afdeling als drijvende kracht: ‘AI een gouden kans’

In Nederland, zoals in veel andere landen, wordt de adoptie van AI voornamelijk gedreven door de IT-afdeling (52%) en in mindere mate door senior management (35%) en C-level (30%). Ondanks de lage volwassenheidsgraad, zijn veel Nederlandse IT-teams volop met AI bezig en zien ze er zeker de voordelen van.

Zo zien de meeste ondervraagde IT-managers de inzet van AI als ‘gouden kans’, vooral op afdelingsniveau. Nagenoeg de helft (49%) denkt dat sommige processen of teams ervan kunnen profiteren. AI is vooral een versterker van IT en andere serviceteams, zegt vier op de tien (39%), maar ook organisatiebreed biedt AI strategische kansen, volgens 42% van de respondenten.

Er is dus duidelijk animo voor AI, maar er is nog wel werk aan de winkel als we de technologie willen verankeren in onze bedrijven. Een mogelijke vertragingsfactor en veelgenoemde uitdaging: de groeiende kloof tussen de IT-afdeling en het management.

Uitdaging aan de top: de groeiende kloof tussen IT en het management

Niet alleen in Nederland is de samenwerking tussen IT en het C-level management een uitdaging. Veel respondenten geven aan dat het hoger management onvoldoende inzicht heeft in de complexiteit van IT. Dat gevoel lijkt te worden bevestigd door onderzoek van Gartner, dat laat zien dat veel C-level managers AI-initiatieven überhaupt niet als prioriteit zien.

Wat hier mogelijk aan bijdraagt, is dat AI doorgaans ‘bottom-up’ tot leven komt, gedreven door IT. Tegelijkertijd hebben directieteams te maken met (te) veel verschillende zaken die om aandacht vragen. Zo krijgt AI in de praktijk dus niet altijd een plek op de strategische agenda.

Maar de rol van AI en automatisering wordt alleen maar groter – en de kloof tussen IT en C-level management dus mogelijk ook. En die groeiende afstand zou weleens voor problemen kunnen zorgen.

De AI Act en het belang van nauwe interne samenwerking

Op het gebied van AI zijn er verschillende uitdagingen waarbij IT het management hard nodig heeft – niet in de laatste plaats omdat AI meer dan een IT-topic is en de hele organisatie raakt.

De IT-afdeling is een uitstekende aanjager van verantwoord AI-gebruik en heeft een duidelijke sleutelrol in de selectie en implementatie van de juiste tools. Maar voor organisatiebrede, strategische inzet van AI, is richting en ondersteuning vanuit het management essentieel.

Denk bijvoorbeeld aan de druk van de AI Act en de daaruit volgende verplichting om AI te toetsen op security en compliance: zonder goede interne samenwerking is het ontzettend moeilijk om te (blijven) voldoen aan security-eisen en internationale wet- en regelgeving.

In deel 2: alles over de impact, kansen en barrières van AI in Nederlandse organisaties

In het tweede deel van de reeks horen we hoe de Nederlandse respondenten op dit moment AI en automatisering inzetten en wat dat betekent voor de dagelijkse IT-praktijk in Nederland. Ook ontdekken we de positieve impact, zorgen en kansen die de Nederlandse IT’ers zien op het gebied van AI.

Pro-tip: schrijf je in om automatisch de volgende blogs te ontvangen

Zeker weten dat je de volgende blogs niet mist? Schrijf je in voor onze updates en ontvang de rest van de reeks direct bij publicatie.

Over het onderzoek

De resultaten in dit blog volgen uit een internationaal online onderzoek dat in opdracht van TOPdesk door Censuswide is uitgevoerd in augustus 2025. Aan het onderzoek deden 6.000 IT-professionals mee uit België, Duitsland, Nederland, Oostenrijk, het Verenigd Koninkrijk en Zwitserland. Allemaal werken zij in organisaties met meer dan 25 medewerkers.

In deze driedelige blogreeks staan de antwoorden van de 1.000 Nederlandse IT-professionals op AI- en automatiseringsvraagstukken centraal.